Tarihi yapıların restorasyonla imtihanı

Türkiye'de restorasyon faciaları ve doğal olarak bu çalışmalara yönelik eleştiri ve tartışmaların da ardı arkası kesilmiyor. Son olarak Kanuni Sultan Süleyman'ın Rodos seferi esnasında inşa ettirdiği bir dizi yapıdaki yenilemeler söz konusu süreçleri yöneten kurum ve kuruluşların "restorasyon" işinden pek de anlamadığı şüphelerinin güçlenmesine neden oldu. 

500 yıllık yapılarda restorasyon tartışması

 Tartışmalara konu olan yapı dizisi Muğla'nın yatağan ilçesi sınırları içinde yer alıyor. Rodos seferine çıkan Kanuni Sultan Süleyman tarafından bölgeye inşa ettirilen han, mescit ve köprü restorasyonlarının aslına uygun olarak yapılmadığının anlaşılması tartışmalara yol açtı. Uzmanlar yapılardaki orijinal taşların yerine traverten taşların kullanıldığını belirledi.

Diğer taraftan yine pencerelere de döneme aykırı biçimde demir doğralamaların monte edilmesi restorasyon ilkelerine aykırılık olarak belirlenirken 497 senelik köprünün kemerlerinden birinin ise yıkıldığı tespit edildi.

Valilik'ten sınırlı ödenek

Yürütülen yanlış restorasyon çalışmaları sonrasında ise Muğla Valiliği "aslına uygun olmadığı" gerekçesiyle Yatağan Belediyesi'ne hakedişin yüzde 37'ye yakın kısmını yatırmakla yetindi. Restorasyon çalışmasını yürüten firmanın ise Yatağan Belediyesi'ne karşı hukuki mercilere başvurduğu belirlendi.  

Aspendos Tiyatrosu ve mutfak mermeri sorunu

Antalya'da yer alan ve UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası Listesi'ne adaylığı bulunan Aspendos Antik Tiyatrosu'nun restorasyonu geçtiğimiz günlerde tamamlandı. Ancak restore edilen basamak kısımlarında, orijinal koyu gri yerine beyaz mermer kullanılması yenileme çalışmalarının "mutfak mermerleriyle" kıyaslanmasına neden oldu. İlgi çekici olan nokta ise Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın söz konusu restorasyonun doğru yapıldığını savunmasıydı.

 

 

 

Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararlarına uygun olarak tamamlanan çalışmalarda "Korkuteli Beji" rengindeki kireç taşının kullanıldığına yer verildi. Bu vurgu önemli; zira laboratuvar testleri sonucunda özgün dokuya en uygun malzemenin kullanıldığı anlamına geliyor. Kendisini tarihi bir yapıya hazırlayan bir ziyaretçi için handikap oluşturan beyaz renkle ilgili olarak da bir vurguda bulunan Bakanlık, "Sakin olun, zamanla onlar da eskir"  anlamına gelecek ifadelerde bulundu.

İki bin yıllık kaleden Sünger Bob'a uzanan hikaye

 

 

Yakın dönemin en önemli tartışmalarından biri de iki bin yıllık tarihe sahip Şile Kalesi'nin restorasyonunda yaşandı. Esas ismi Ocaklı Ada Kale olarak bilinen kalenin yenileme çalışmalarının ardından ortaya çıkan görüntünün bir çizgi film karakteri olan Sünger Bob'a benzetilmesi üzerine bir açıklama yapan Şile Belediyesi de, Bakanlık gibi restorasyonun "dönem kalelerinini " incelenmesiyle gerçekleştirildiğini söyledi.

Şile Belediyesi tarafından yapılan açıklamada, İstanbul 6 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanan ve İBB bünyesinde faaliyet gösteren Bimtaş Boğaziçi İnşaat A.Ş. tarafında gerçekleştirilen Şile Kalesi Restorasyonunun, arkeolog, restoratör, mimar ve sanat tarihçilerinden oluşan bir kurul tarafından gerçekleştirildiği vurgulandı. 

Rumeli Hisarı'na "pırıl pırıl" bir 21. yüzyıl mescidi

 

 

Geçtiğimiz günlerin en çok tartışılan restorasyonlarından biri de, İstanbul'un sosyal ve kültürel yaşamına adanmış mekanlarından biri olarak çok sayıda konsere tanıklık eden Rumeli Hisarı sahnesinin tam ortasındaki mescid oldu. İstanbul'un fethi öncesinde Sultan II. Mehmet tarafından inşa edilen ve zamanla yıpranan Boğazkesen Mescidi'nin restorasyonu, Mayıs 2015 tarihinde, yapının bütününün yeniden inşasıyla tamamlandı.

Ancak ortaya çıkan sonuç beklendiği gibi olmadı. Sanat Tarihçileri, ortaya çıkan eserin orijinal yapı ile ilişkisini sorunlu bulurken, İTÜ'den Prof. Dr. Zeynep Ahunbay yapıyı: "Gıcır gıcır bir XXI. yüzyıl eseri..." olarak tanımladı. 

Tarihi mozaiklerden karikatüre dönüşüm

Tarihi yapı kategorisinde değerlendirilemese de, gerek ülke gündeminde işgal ettiği yer, gerekse restorasyon sürecinin nasıl yanlış yönetildiğini göstermesi bakımından büyük önem taşıyan bir facia da Roma Dönemi'nden kalma mozaiklerin Yeni Hatay Arkeoloji Müzesi'ne taşınması sürecinde yaşandı. Dünyanın en büyük mozaik sergileme alanı olarak dikkat çeken Hatay Arkeoloji Müzesi'ndeki mozaiklerin yeni yerine taşınması sırasında yapılan yanlışlıklar o kadar vahim boyutlardaydı ki, Bakanlık, tüm çalışmaları durdurup soruşturma başlattı. Konuyla ilgili olarak Antakya Gazetesi'nin sorularını yanıtlayan yerel mozaik ustası Mehmet Daşkapan, tarihsel eserler üzerinde gerçekleştirilen işlemleri eleştirmiş ve "Resmen karikatür haline getirmişler..." ifadesini kullanmıştı. 

 

 

Yazar: Göktuğ Halis