Montreal'de bir başyapıt: Biosphere Of Montreal

Kanada'nın Quebek eyaletine bağlı Montreal'de 1967 yılında düzenlenecek olan Expo 67 için dünyanın her yerinden ziyaretçilere açılacak bir tasarım inşa edildi. ABD hükümeti tarafından görevlendirilen ünlü mimar Richard Buckminster Fuller, kente göz alıcı bir tasarım inşa etti. Yaptığı kubbe tasarımı ile dikkatleri üzerine çeken Fuller'in bu eseri bir başyapıt olarak adlandırılıyor. 

Mimari beceriler sayesinde fuarda en çok ilgi çeken yapı olan Biosphere Of Montreal, karmaşık bir görünüme sahip. Dışarıdan bakıldığında bir küreyi andıran tasarım 61 metre yüksekliğinde ve 76 metre çapa sahip. Yapımında ise yaklaşık 1900 akrilik panel kullanılan yapı, güçlü çelik dış cephe ile kaplı. 

ABD'yi temsil etmesi için hayata geçirilen yapı, yaklaşık 5.6 milyon ziyaretçi alarak başarısını da kanıtladı. İçerisinde Amerikan sanat eserlerinin sergilendiği Biosphere of Montreal, dışarıdan bakıldığında parlak ve büyük bir mücevhere benzetiliyor. 

Fuarın bitmesiyle sökülmesi planlanan yapı, farklı bütçe kısıtlamalarının da katkısı ile ABD tarafından Montreal kentine hediye edildi. Birkaç yıl sergi alanı olarak kullanılan yapı, 1976'da yapısal yenilenme planına dahil edildi. Yenilenme çalışmalarında oluşan bir kaza sonucu çıkan yangın ise önlenemeyerek tüm yapıyı sardı. Yangın sırasında, yapının şeffaf akrilik yüzeyinin tamamı eridi. Dışarıya ise bir alev topu görüntüsü yansıdı. Yangın sonucunda ise yapının sadece dış yüzeyindeki çelik iskelet kaldı. 1990 yılına kadar da yapıya giriş yasaklandı. 

1990 yılında Encironment Canada, kendi biyosferini kurmayı düşünerek yapıyı 17.5 milyon dolara satın aldı. Beş yıl süren yenileme çalışmaları sonrasında 1995 yılında Biosphere of Montreal yeniden kullanıma açıldı. Orginal plana bağlı kalınarak yeniden hayata geçirilen yapı, Montreal'in özlediği binasına yeniden kavuşmasını sağladı. 

Günümüzde ziyarete açık olan Biosphere of Montreal 1995 yılından beri pek çok sergiye ev sahipliği yapıyor. Her yaştan ziyaretçi için farklı etkinlik ve gösterilerin yapıldığı binada pek çok aktiviye düzenleniyor. Yeniden kullanılmaya başlamasıyla çevrede oluşan güvenlik kaygısı nedeniyle çeşitli önlemler alındı ve güvenlik önemli ölçüde arttırıldı. 

Richard Buckminster Fuller kimdir? 

12 Temmuz 1895 yılında doğan Richard Buckminster Fuller, hayatı boyunca insanlığın Dünya gezegeninde daha uzun ve başarılı yaşama şansının olup olmadığını ve varsa nasıl olacağını anlamaya çalışmıştır. Mimarlıkta bir mekanı en az gereçle örtme olanağı sağlayan 'jeodezik kubbe'yi tasarlamıştır. Fuller, 1 Temmuz 1983 yılında hayatını kaybetmiştir. 

Oɾtaöğɾenimini Milton Akademisi'nde tamamlayan Fuller, 1913'te giɾdiği Haɾvaɾd Üniveɾsitesi'nden 1914'te çıkaɾıldıktan sonɾa biɾ süɾe Quebec'de çalıştı, sonɾa yine aynı üniveɾsiteye kabul edildi. 1915 yılında ikinci kez buradan çıkarılınca New Tork'a gitti ve farklı işlerde çalışmaya başladı. 1917 yılında askere çağırıldı.  Deniz Kuvvetleri Akademisi'nde eğitim gören Fuller sonra cepheye gönderilerek savaş gemilerinde görevlendirildi. I. Dünya Savaşı bitince bir süre daha kaldığı Deniz Kuvvetleri'nden 1919 yılında ayrıldı. New York'a gelerek çeşitli şirketlerde satış müdürlüğü yaptı. 1922 yılında ise yapı sektörüne geçti. 1927'den sonra ise daha çok tasarımlar ve kurumsal çalışmalara ağırlık verdi. 1930 yılında Philadelphia'da çıkan T-Square Maganize adlı dergiyi satın aldı. 1933 yılında ise kapattı. 1942 yılında ABD'nin iktisadi sorunlarını araştıran bir komisyona üye olarak seçildi. Eğitim çalışmalaɾı1947'de Black Mt. College'a çağɾılmasıyla bundan sonɾa uzun süɾe süɾdüɾeceği üniveɾsite ve yüksek okullaɾda konuk öğɾetim göɾevliliği ve konuşmacılık yaşamı başlamış oldu. Sonraki yıllarda çeşitli işler yapan Fuller, ulusal ve uluslarası düzeyde ödüllere ve onursal derecelere layık görüldü. 1968 yılında ise mimarlık dalında altın madalya ile onurlandırıldı. 

Çok sayıda geleceğe yönelik tasarımı olan Fuller'in su altında ve üstünde kurulacak yerleşmeler, yüzer kentler, ayda kurulması tasarlanan üsler, sağlıksız kentler için yenileştirme önerileri vardır. Bunların en ünlüsü ise bir büyük kentin üstünü tek bir jeodezik kubbe ile örtmeyi öngören tasarımıdır. Böylece, denetlenebilen iklim koşulları oluşturularak daha ucuz ve rahat bir yaşam ortamı yaratılabileceğini savunmaktır.