Kentsel dönüşüm nedir?

Kentsel dönüşüm; 6306 sayılı Afet Riskli Yapıların Yenilenmesi Hakkında Kanundur. Kentlerde yer alan riskli/sorunlu alanların tespitinden sonra bu bölgelerde yapılan yenilenme, onarım gibi çalışmaların yapımına da Kentsel Dönüşüm denilmektedir.

Kentsel dönüşüm nedir? 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yapmış olduğu kentsel dönüşüm tanımı ise şöyledir:
Kentsel sorunlar ve ihtiyaçlar göz önüne alınarak bir bölgenin ekonomik, toplumsal ve mekansal özelliklerinin incelenmesi sonucunda uygulanabilir bir yol haritasının oluşturulmasıdır. Kentsel Dönüşüm insan odaklı bir uygulamadır. 

Kentsel dönüşüm şartları nelerdir? 

- Yaşam güvenliği açısından riskli bir bölge olması,
- Zemin durumu,
- Mülkiyet sahiplerinin isteği,
- Altyapı ve ulaşım eksikliği,
- İmar ve mülkiyet problemleri,
- Fiziki ve sosyal donatı alanı yetersizliği,
- Arsa bedelleri,
- Nitelikli konut alanı ihtiyacı.

Türkiye’de Kentsel Dönüşüm süreci

Başakşehir ve Hilalşehir kentsel dönüşüm proje uygulamalarının 1995 yılında başlaması ile birlikte Türkiye’de de Kentsel Dönüşüm projesi başlamış oldu. Bununla birlikte 2003 yılında hasılat paylaşımı projeleriyle kendi kaynağını üretme modelini geliştiren TOKİ tarafından birçok proje hayata geçirildi. Daha sonra 2011 yılında Van’da yaşanan büyük deprem sonrası Kentsel Dönüşüm projeleri hızlanmaya başladı.

“Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun” çıkarılarak tüm Türkiye’de kentsel dönüşüm projeleri hayata geçirildi. İstanbul başta olmak üzere riskli alanlarda yer alan ve çarpık kentleşme sonucu oluşan gecekondu mahalleleri de Kentsel Dönüşüm projesi kapsamında yıkılarak modern konutlar inşa edildi.

Binanın riskli olup olmadığını nasıl anlarız? 

Binanız, riskli yapı, riskli alan, rezerv alanı grubuna giriyorsa bu yıkılacak demektir. Bunun için ise riskli yapı tespiti için başvurmanız gerekiyor. Bakanlık tarafından yetkili kurum ve kuruluşlara risk tespit işlemi yaptırılarak sonuç belediyeye bildirilecek ve bu tespit işlemi için kat maliklerine bir süre verilecektir. 

Riskli yapı tespiti için başvurulmazsa ne olur? 

Binanızın riskli olup olmadığını anlamak için size verilen süre içinde başvuru yapmazsanız, bu süre içinde Bakanlık tarafından ya da Belediyeler tarafından yapılacak ya da yaptırılacaktır. 

Kentsel dönüşüme itiraz hakkı var mı? 

Binanızın yıkılmasını istemiyorsanız kat malikleri bu duruma 15 gün içinde itiraz edebilir. Bu itirazlar; Bakanlık, üniversitelerde görevli inşaat, jeoloji veya jeofizik mühendisliği ile hukuk öğrenimi görmüş öğretim üyeleri arasından seçilecek olan üç ve Bakanlıkta görevli iki kişiden teşkil edilen teknik heyet tarafından incelenecek ve karara bağlanacaktır. 

Bina riskli yapı olarak tespit edildikten sonra ne olacak? 

Binanız riskli yapı olarak tespit edildikten sonra tapu kütüğünün beyanlar hanesine belirtilmek üzere, tespit tarihi itibariyle en geç 10 iş günü içinfr Bakanlık, Toki veya Belediye tarafından ilgili tapu müdürlüğüne bildirilecek. 

Kentsel dönüşüme giren binanın yıkım işlemi nasıl olacak? 

Riskli binanın yıktırılması için, bu binanın kat maliklerine 30 günden az olmamak üzere süre verilir. Bu süre içinde bina, kat malikleri tarafından yıktırılmadığı takdirde, belediye tarafından yıktırılacağı belirtilir ve tekrar ek süre verilir. Verilen bu süre içinde de kat malikleri tarafından yıktırma yoluna gidilmezse, bu yapılar tahliye ettirilerek yıktırılır. 

Yıkım masraflarını kim karşılar? 

Binanın kentsel dönüşümü için bir müteahhit ile özel bir anlaşma yapıldıysa yıkım müteaahhit firma tarafından yapılır. Yıktırma işlemi Bakanlık veya Belediye tarafından yapılırsa, yıkım masrafları, ilgili tapu müdürlüğüne bildirilir. Tapu müdürlüğü, yıkılan binanın paydaşlarının hakları oranında ipotek koyar ve bunu hak sahiplerine bildirir. 

Bina yeni yapıldığı halde riski alanda kalıyorsa yine de yıkılır mı? 

Kanun uygulaması için belirlenen alanlar; riskli alan, rezerv alanı sınırları içinde olup, riskli yapılar dışında kalan diğer yapılar (yeni yapılmış bile olsa) uygulama bütünlüğü bakımından birlikte değerlendirileceği için gerekirse yıkılır. 

Kentsel dönüşümde kiracılara yardım ediliyor mu? 

Anlaşma ile tahliye edilen binalarda oturan kiracı veya ayni hak sahibi olanlara da geçici kira ve konut yardımı yapılır. 

Kentsel dönüşüm kredisi nedir, nasıl alınır? 

Kentsel dönüşüm kredisi; Resmi Gazete'de yayımlanan 6306 sayılı ''Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'' kapsamında bulunan riskli bölgelerde bulunan konutlarda yaşayan kat malikleri ve kiracılar için sunulan bir kredi türüdür. Bu krediyi konut kredisinden ayıran özellik ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın bu krediyi çekenlere faiz kredisi sağlamasıdır. 

Kentsel dönüşüm kredisi alma şartları nelerdir? 

* Kentsel dönüşüm kredisi alabilmek için, konutun ''Riskli Alan''da yer alması ve bunun teknik raporlarla tespit edilmesi gerekiyor. 

* Rapor sonrasında müteahhit anlaşması yapılmalı ve riskli yapı anlaşma ile tahliye edilmelidir. 

* Kentsel dönüşüm kredisi kullananlar kira yardımı alamıyor. 

Kentsel dönüşüm avantajları nelerdir? 

* Riskli yapı kategorisinde yer alan binalar kentsel dönüşüm ile birlikte yıkılıp deprem yönetmeliğine uygun olarak yeniden inşa edilir. Böylece bu binalarda yaşayanlar, deprem gibi afet durumunda en az riskle karşılaşırlar. Can ve mal güvenlikleri korunmuş olur. 

* İnşaat sektöründeki modern ve teknolojik gelişmeler ile yeniden yapılan binalar, mevcut değerinden daha fazla bir değere sahip olur. 

* Kentsin dokusunu bozan çarpık yapılaşma, özellikle İstanbul gibi metropollerde fazlasıyla rahatsız edicidir. Kentsel dönüşüm ile birlikte bu kirlilik yok edilir, şehrin silüeti düzelir ve çok daha güzel bir görünüme kavuşur.